2012, vol. 60, br. 1-2, str. 13-32
|
|
Zar nije autput važniji od inflacije u nemoćnoj privredi - revizija postojećih ekonomskih politika u Srbiji
Isn't output more important than inflation in impotent economy: Serbia's economic policies revision
Univerzitet u Beogradu, Ekonomski fakultet, Katedra za poslovnu ekonomiju i menadžment
Projekat: Strategijske i taktičke mere za rešavanje krize konkurentnosti realnog sektora u Srbiji (MPNTR - 179050)
Sažetak
Ekonomska kriza u kojoj se Srbija trenutno nalazi je posledica, pre svega, predtranzicionih strukturnih neravnoteža, kao i stres faktora uslovljenih nedovršenom tranzicijom, ekonomskom i geopolitičkom. Činjenica da makroekonomske politike (monetarna i fiskalna, pre svega) nisu uspele da reše prethodne probleme navodi ekonomiste da preispituju ortodoksni model vođenja ekonomskih politika. U prisustvu strukturnih neravnoteža i u odsustvu automatskih stabilizatora ortodoksne makroekonomske politike gube svoju svrhu. Prethodno je naročito važno za Srbiju, kao zemlju u tranziciji u kojoj su radikalne reforme kao što su privatizacija i finansijska deregulacija prouzrokovale visok autput gep. Promena pristupa je veoma značajna za Srbiju koja je u globalnu ekonomsku krizu 2008. godine ušla sa nemoćnom privredom, niskom konkurentnošću i visokim sistemskim rizikom. U makroekonomskoj teoriji, preovlađujuće mišljenje je bilo da ne postoji konflikt između održavanja niske i stabilne inflacije i traganja za maksimalnim mogućim rastom(najmanjim mogućim autput gepom).Iz ove perspektive,zablude ortodoksne makroekonomske teorije postaju očigledne. Većina takvih makroekonomskih modela je propala u praksi pošto su modelari u velikoj meri ignorisali njihove mikroekonomske implikacije, tj. kako će preduzeća i banke reagovati na usvojene politike i regulaciju koji su nastojali da iskoriste identifikovane korelacije u istorijskim podacima u želji da eliminišu imperfektnosti tržišta. Modeli koji su rešavanje pratećih problema uzimali zdravo za gotovo rezultirali su u neuspelim rešenjima. Štaviše, sa ovakvom vrstom modela nijedna ekonomija u dubokoj recesiji nije doživela zaokret. Pored domaće tranzicione recesije, danas je srpska ekonomija izložena i globalnoj ekonomskoj krizi sa duplim dnom. 'Kombinovana kriza' će se završiti kada se ispune dva uslova. Prvo, kada budu ispumpani baloni iz svih oblika aktive. U periodu koji je prethodio globalnoj ekonomskoj krizi, dugom napumpani baloni doveli su do iracionalnih očekivanja i, posledično, precenjenih vrednosti kapitala na bazi vrednovanja po fer tržišnoj vrednosti. Ispumpavanje balona, ili eventualno njihovo pucanje, vodi približavanju stvarne i tržišne vrednosti različitih oblika aktive. Drugo, kriza će se završiti kada se uspostavi ravnoteža između cena različitih oblika aktive, nivoa duga i faktorskih prinosa. Kada se dostigne nova ravnoteža, ekonomska očekivanja će ponovo porasti, novi investicioni ciklus će početi i ekonomija će izaći iz krize. Do tada, nove ekonomske politike moraju ispraviti sve strukturne neravnoteže i stvoriti fundamente za oporavak. Nosioci ekonomskih politika u Srbiji moraju reagovati na osnovnu tranzicionu kontradikciju, da dostignuta cenovna stabilnost nije bila praćena održivom zaposlenošću. Prvi korak u pogledu te reakcije je razumevanje složenosti krize i identifikovanje njenih osnovnih uzroka. U svom poslednjem radu [3] pokušali smo da identifikujemo uzročnike ekonomske krize u Srbiji i osmislimo izvodljiva rešenja, dominantno iz mikroekonomske perspektive. U ovom radu fokus će biti pomeren na makroekonomsku perspektivu. Ponovo, industrijske politike predstavljaju glavni deo ponuđenog rešenja. Opisanom problemu posvećen je naš članak. Članak se sastoji iz pet delova. Prvi i drugi deo analiziraju uobičajeno makroekonomsko 'M' i pravila kreiranja ekonomskih politika, respektivno.Treći i četvrti deo analiziraju neuobičajeno makroekonomsko 'M' u Srbiji i povezane ekonomske politike, respektivno. Peti deo identifikuje industrijske politike kao ključni alat za eliminisanje strukturnih neravnoteža i jaza u konkurentnosti.Tako-đe, u ovom delu predlaže se putanja izlaska iz krize.
Abstract
Current economic crisis in Serbia was triggered primarily by pre-transitional structural instabilities and stressors influenced by uncompleted transition, both geopolitical and economic. The fact that macroeconomic policies (monetary and fiscal, primarily) did not manage to fix these problems forces economic practitioners to question the orthodox framework for conducting economic policies. With structural instabilities and in the absence of automatic stabilizers orthodox macroeconomic policies lose their purpose. The previous point is important for Serbia as an economy in transition in which radical reforms such as privatization and financial deregulation provoked output gap. A shift in perspective is particularly important for Serbia that entered the 2008 global economic crisis with impotent economy, low competitiveness, and high system risk. In macroeconomics the prevailing orthodoxy asserted that there was no incompatibility between keeping inflation low and stable, and seeking for maximum growth (or minimal output gap). From this point, the misconception of macroeconomic orthodoxy becomes obvious to anyone. The majority of previous macroeconomic models broke down because the modelers largely ignored their microeconomic implications, or how firms and banks would react to imposed policies and regulation that attempted to exploit past correlations in the data base in order to eliminate market failures. The modeling that took fixing of the problem for granted resulted in breakdown of fixing. Most importantly, with this kind of modeling, no economy in deep recession has ever made turnaround. Today, besides domestic transitional recession, Serbia's economy is exposed to global double dip crisis. This 'combined crisis' will end upon reaching two conditions. First, when bubbles in all kinds of assets are deflated. In the period before the global economic crisis, debt-fueled bubbles were the trigger for irrational exuberance and, consequently, overestimation of the value of equity based on mark-to-market accounting. The bubbles deflation, or eventually bubbles burst, leads to convergence of the real and market value of different kinds of assets. Second, crisis ends, also, when asset prices, debt levels, and factors' income get back into the balance. When the new balance is met, economic expectations will rise, new investment cycle will start, and economy will leave the crisis. Until then, new economic policies must correct all structural instabilities and create the fundaments for recovery. Policy makers in Serbia must react to the main transitional contradiction that achieved price stability is not followed with sustainable employment. The first step in this reaction is to understand the complexity of the crisis and to identify its seeds. In our latest article [3], we intended to identify the seeds of the Serbia's economic crisis and to figure out the feasible solutions predominantly from microeconomic perspective. In this article we shift the focus to macroeconomic perspective. Again, industrial policies are at the core of feasible solution. This is what this paper attempts to explain. It proceeds in five parts. The first and second part review common macroeconomic 'M' as a bottom line in macroeconomic analysis and economic policy modeling, respectively. The third and fourth part analyze Serbia's macroeconomic 'M' and related economic policies, respectively. The fifth part identifies industrial policies as a main tool for elimination of structural imbalances and competitiveness gap. Also, in this part we propose the roadmap for exit from the crisis.
|