|
Književna projekcija raspada Jugoslavije
Literary projection of the disintegration of Yugoslavia
Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, Filozofski fakultet, Filološke katedre, Katedra za srpsku književnosti i jezik, Srbija
e-adresa: andrejevic03@gmail.com
Sažetak
Istraživanje poetološko-kulturnog značaja književnosti od poslednje decenije XX veka do danas u kulturološkom kontekstu može se osloniti, osim na socijalnu, istorijsku i antropološku sferu, i na opštu kulturu sećanja. Literarna projekcija raspada Jugoslavije u ovom slučaju obuhvata poslednje tri decenije razvoja srpske literature. U radu je primenjen interdisciplinarni pristup tumačenju, shodno autorskim aspektima, a osnovni teorijski okvir čine tačke gledišta likova koji monološki ili u okviru drugih narativnih formi literarnog diskursa, artikulišu svoj stav o tragičnim lomovima po državu, porodicu, biće. Odabrani prozni iskazi čine strukturno-poetičke i semantičko-aksiološke poruke različitih autora i likova. Uključeno je dvadesetak romana svih autorskih generacija koji su manje ili više prostora posvetili problematici poslednjeg građanskog rata na Balkanu. Modelom citatnosti karakteristične za temu, suprotstavljeni su različiti subjektivni stavovi likova, ideološki obojeni ili politički korektni. Odlomci su birani isključivo po vrednosnim kriterijumima. Pisci intenzivnije, slobodnije i emotivnije reaguju na tragičnu stvarnost i ratnu apokalipsu. Njihove literarne projekcije mogu se svrstati u angažman kritičkih intelektualaca koji nisu ni izazvali ni učestvovali u tragičnim istorijskim događajima. Dakle, literarni diskurs, ma kako politiziran ili čak subverzivan, u književnom tekstu nije politički diskurs. Pisci se ne bave dokumentarnim mimezisom, već umetničkom projekcijom stvarnosti i literarnom transformacijom realnosti u nekoj vrsti novog istorizma, kako veli Grinblat. Po Deridinoj teoriji razlike, svaki pisac izražava različito prisustvo u svetu. Tako srpski pisci raspad Jugoslavije i njegove posledice tri decenije posle, stvaralački tumače na autentičan, jedinstven i specifično relevantan način, dragocen ne samo za istoriju književnosti nego i za istoriju uopšte i socijalni kontekst našeg hronotopa.
Abstract
The research of the poetic and cultural meaning of literature from the 1990s to the present moment can, in the culturological context, be conducted within the social, historical and anthropological sphere as well as the general culture of remembrance. The literary projection of the dissolution of Yugoslavia in this case spans the last three decades of development of Serbian literature. In this paper we apply an interdisciplinary approach to interpretation, in accordance with the author's aspects. The basic theoretical framework consists of points of view of various characters who in monologues or within other narrative forms of literary discourse, articulate their position on the tragic ruptures within the state, family, being. Selected prose statements are structural-poetic and semanticaxiological messages of different authors and characters. About twenty novels of all generations of authors are included, which more or less explore the topic of the last civil war in the Balkans. The model of citation characteristic of the theme is contrasted by the varying subjective attitudes of the characters, ideologically colored or politically correct. Excerpts were selected exclusively on the basis of their literary value. Writers react more intensely, freely, and emotionally to the tragic reality and war apocalypse. Their literary projections can be classified as the engagement of critical intellectuals who neither provoked nor participated in the tragic historical events. Thus, literary discourse, however politicized or even subversive, is not political discourse in a literary text. The writers do not engage in documentary mimesis but an artistic projection of reality and the literary transformation of that reality into a kind of new historicism, as Greenblatt says. According to Derrida's theory of difference, each writer expresses a different presence in the world. Thus, Serbian writers interpret the disintegration of Yugoslavia and its consequences three decades later in an authentic, unique, and specifically relevant way, valuable not only for the history of literature but also for history in general and the social context of our chronotope.
|