|
Tekst, autor, kontekst - komparativne paralele Šekspira i Selimovića, Hamleta i Ahmeda Nurudina, Hamleta i Derviša i smrti
Text, author, context: Comparative parallels of Shakespeare, Selimović, Hamlet, Nuruddin, Hamlet and Death and the Dervish
Sažetak
Cilj ovog rada je da pokaže političke i društvenoistorijske komparativne paralele između Šekspirove drame Hamlet i romana Derviš i smrt Meše Selimovića kroz niti koje povezuju njihove autore, kao i da pokaže njihovu povezanost sa Fridrihom Ničeom na fonu veličina koje Slobodan Grubačić nalazi kod ovog filozofa, a to su tekst, autor i kontekst. Ovaj rad će porediti okolnosti tjudorovske Engleske Šekspirovog i komunističke Jugoslavije Selimovićevog vremena. Poseban akcenat biće stavljen na iskustvo suočavanja dvojice autora sa graničnim situacijama, a "granične situacije su: antinomična, paradoksalna struktura bića, opšta patnja, borba, greh i smrt…" (Jaspers, 1973, str. 24), kao što su smrti bliskih muških članova primarne, biološke porodice dvojice autora, sina Hamneta i brata Ševkije. To iskustvo Šekspir i Selimović su transponovali u dramu Hamlet i Roman Derviš i smrt. Protagonisti su sudbinski povezani u delima preko smrti oca, odnosno brata. Rad će nastojati da dokaže da, uprkos očiglednim razlikama između dvaju doba u kojima su i jedan i drugi autor živeli i stvarali, postoji konstanta otelovljena u ideologiji, političkoj i, nadasve, religijskoj, koja protagoniste svodi na stupanj subjekta, oduzimajući im pravo ličnog izbora i na slobodnu volju. Ovaj rad će se baviti ulogom istorije u proučavanju književnosti, opresijom pojedinca u renesansnoj Engleskoj i komunističkoj Jugoslaviji, represivnim funkcijama države kao centra moći, o kojoj govori Fuko, i odnosom pojedinca prema vlasti koja je u delima oličena u prominentnim političkim figurama, pre svih makijavelistima Klaudiju i Ajni-efendiji, kroz prizmu novog istorizma (New Historicism).
Abstract
This paper examines the authors William Shakespeare and Meša Selimović, their works, the play Hamlet and the novel Death and the Dervish, their heroes, Hamlet and Ahmed Nuruddin, and their coping in the socio-political and social context in which they live, through the transposition motifs from the societies in which they lived among which the murder of an innocent person for political purposes is crucial. The dominating topic of death in both the play and the novel is taken from the lives of the authors which at first glance appear to be too far apart in many aspects, making it difficult to form a connection between them. The relationship that Nietzsche finds between elements such as the author, the text, and the context, which Slobodan Grubačić speaks about in his book, is the theoretical backbone on which the resemblance between the two said authors, their mentioned masterpieces, and their protagonists is built.
|