On bases and nature of the political obligation of citizens

Stanovčić, Vojislav

Akcije

dodaj u Moj izbor [0]

kako citirati ovaj članak
prikaži na oba jezika
podeli ovaj članak

Direktan link

Metrika

citati u SCIndeksu: 0
citati u CrossRef-u:0
citati u Google Scholaru:[]
posete u poslednjih 30 dana:3
preuzimanja u poslednjih 30 dana:0

Sadržaj

članak: 1 od 1

Anali Pravnog fakulteta u Beogradu

2001, vol. 49, br. 1-4, str. 255-296

O osnovama i karakteru političke obligacije građana

Stanovčić Vojislav

Univerzitet u Beogradu, Fakultet političkih nauka, Srbija

Ključne reči: politička obligacija; legitimnost; građanin; podanik; uzajamnost obaveza; uslovna poslušnost; quid pro quo političke poslušnosti; dvostrani odnos obaveze; građanska neposlušnost

Sažetak

Analizira ce karakter političke obligacije građana kako je razmatran u političkoj i pravnoj filozofiji. Koji su osnovi, razlozi, doktrinama obrazloženja, odnosno opravdanja zašto se ljudi moraju (ili ne moraju) pokoravati vlasti uopšte, pa i konkretnim vlastodršcima. Ukazuje se koliko je problem političke obligacije građana povezan sa tzv. legitimnošću vlasti imajući u vidu njene ciljeve, ideale, vrednosti, moralne norme, načine i procedure kako se vlast vrši i kakve to posledice proizvodi; koliko je važno, a teško, opravdati očigledne nejednakosti u raspodeli društvene moći kako bi se vlast kao takva učinila legitimnom, i kako bi se teorijski utemeljila politička obligacija građana. Razmatra se položaj pojedinaca koji je objekt ili subjekt vlasti, i obaveze koje prema datoj vlasti ima; traži se odgovor na pitanje čime se, osim strahom, prinudom i korumpiranjem pojedinac, privoleva da svoje obaveze izvršava; iz čega obaveze proizlaze osim iz želje i volje vlasti da joj se iskazuje poslušnost; gde su pravne i faktičke granice vlasti i koje uslove ona mora ispuniti da bi preuzimanje i izvršavanje obaveza od strane građana moglo da se opravda opštim interesom pod kojim uslovima se može opravdati građanska neposlušnost, a pod kojim se ona može očekivati i kao društvena, moralna, politička i pravna obaveza. Razmatra se kako se metapravni izvori i razlozi za kritiku prava tretiraju u nekim pravnim teorijama, ali kontinentalnoevropski pozitivnopravni sistemi ne ostavljaju onima koji su dužni da pravo sprovode prostor za neprimenjivanje prava na osnovu metapravnih koncepcija (pravde i drugih kategorija) ili razloga savesti. Navedeni su i neki primeri koji pokazuju kako i koliko prevlađujuća politička kultura i tradicija, odnosno ukorenjeni obrasci odnosa između vlasti i naroda utiču na shvatanje karaktera njihovih uzajamnih odnosa, pa i na to da li će čovek zaista biti građanin ili puki podanik.

Abstract

The nature of the political obligations of citizens is analyzed in the light of the philosophy of politics and law: what are the bases, reasons doctrinal justifications, or excuses, why people must (or may not) be obedient to authorities in general, and even to those specific figures in power. It is pointed out how the problem of political obligations of citizens is linked with the so called legitimacy of government, taking into consideration its goals, ideals, values, moral standards, ways and procedures of exercising power, and the effects produced; how important, but difficult it is to justify the evident inequalities in the distribution of social powers so as to make the government as such legitimate, and in order to theoretically underpin the obligation of citizens. The position of an individual, as an object or subject of the power, is considered, as well as the obligations he has towards the given authorities; it is analyzed in what way, except by fear, coercion or corruption, an individual is forced to meet his obligations; what do the obligations come from, apart from the wish and will of the authorities to have obedient subjects; where are the legal and factual limits of the power and what requirements does it have to meet so that the undertaking and fulfillment of the obligations by citizens could be justified by a common interest; what are the circumstances which can justify civil disobedience, and when it is to be expected as a social, moral political and legal obligation. It is also discussed how metalegal sources and reasons for the criticism of law are treated in certain legal theories but the European continental positive legal systems do not leave to those whose duty is to enforce law any room for not applying it on the basis of metalegal concepts (justice and other categories), or the reasons of conscience. Some examples are given to indicate in what way and how much the prevailing political culture and tradition, or the rooted patterns of relationships between the government and the people, influence the perception of the nature of their mutual relations, and even the fact whether an individual will really be a citizen or merely a subject.

	Reference
	*** Jevanđelje po Mateju. 22, 21
	*** Poslanica Rimljanima sv. apostola Pavla. 12, 21 i 13, 1-5 i 7
	*** Prva saborna poslanica sv. Petra. 2, 13 i 18
15	Almond, G.A., Verba, S., ur. (1963) The civic culture: Political attitudes and democracy in five nations. Princeton, NJ: Princeton University Press
109	Aristotel (1960) Politika. Beograd: Kultura
	Basta, D.N. (1998) Kelzenovo razaranje pravde. u: Kelzen Hans [ur.] Šta je pravda, Beograd: Filip Višnjić
	Basta, D.N. (1978) Pravni aforizmi G. Radbruha. Arhiv za pravne i društvene nauke
9	Berk, E. (2001) Razmišljanja o revoluciji u Francuskoj. Beograd: Filip Višnjić
3	Bilington, D. (1988) Ikona i sekira - istorija ruske kulture, jedno tumačenje. Beograd: Rad
	Blok, A. (1920) Beleška o dvanaestorici
1	Bosanquet, B. (1958) The philosophical theory of the state. London-New York, itd: Macmillan Publishing
	Čavoški, K.S. (1994) Hartova misao sistemskog kvaliteta prava. u: Pojam prava, Podgorica, itd: CID
2	Dušanić, S.S. (1990) Istorija i politika u Platonovim 'Zakonima'. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti
3	Easton, D. (1965) A system analysis of political life. New York, itd: Wiley
1	Ferrero, G. (1942) The principles of power. New York: Putnam
	Flathman, E. (1973) Political obligation. London, itd: Croom Helm
8	Fuller, L.L. (1964) The morality of law. New Haven, CT, itd: Yale University Press
	Gandhi, M. (1966) Autobiografija. Zagreb
	Gandhi, M. (1969) Borba nenasiljem. Beograd, itd: Komunist
	Goldwin, R.A., ur. (1969) On civil disobedience: Essays old and new. Chicago
9	Hart, H.L.A. (1961) The concept of law. Oxford: Clarendon Press
23	Hegel, G.W.F. (1964) Osnovne crte filozofije prava. Sarajevo: Veselin Masleša
6	Hegel, G.W.F. (1966) Filozofija povijesti. Zagreb: Naprijed
1	Hennis, W. (1984) Legitimitet - Prilog jednoj kategoriji građanskog društva. Gledišta, br. 7-10, str. 33-69
	Hennis, W. (1975) Legitimitat. Zu einer Kategorie der bürgerlichen Gesellschaft. u: Kielmansegg Peter Graf [ur.] Legitimationsprobleme politischer systems, Duisburg: Herbst
8	Herodot (1959) Istorija. Novi Sad: Matica srpska
	Hobhouse, L.T. (1918) The methaphysical theory of the state: A criticism. London, itd: Allen and Unwin
22	Hobs, T. (1961) Levijatan ili materija, oblik i vlast države crkvene i građanske. Beograd: Kultura
	Hobs, T. (1658) Elementi prava / Elements of law
	Huker, R. (1594) Zakoni hrišćanske zajednice / Laws of ecclesiastical polity
	Jesenjin, S. (1971) Pesme i poeme. Beograd: Nolit
	Kant, I. (1974) Odgovor na pitanje: Šta je prosvećenost?. u: Basta Danilo N. [ur.] Kant: Um i sloboda - spisi iz filozofije istorije, prava i države, Beograd: Ideje, str. 43-44
	Kant, I. (1974) Spor među fakultetima. u: Basta Danilo N. [ur.] Kant: Um i sloboda - spisi iz filozofije istorije, prava i države, Beograd: Ideje, str. 188
7	Ksenofont (1980) Uspomene o Sokratu. Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod
4	Laski, H.J. (1985) Sloboda u modernoj državi. Beograd: Radnička štampa
11	Lipset, S.M. (1969) Politički čovek - društvena osnova politike. Beograd: Rad
20	Lok, D. (1978) Dve rasprave o vladi. Beograd: Mladost
4	Macpherson, C.B. (1981) Politička teorija posjedničkog individualizma. Zagreb: Biblioteka Pitanja
	Mimica, A.M., Vujačić, V. (1989) Monteskjeov Duh zakona. u: Monteskje [ur.] Duh zakona, Beograd: Filip Višnjić
1	Mosca, G. (1939) The rulling class. New York, itd: McGraw-Hill
	Mosca, G. (1884) Teorica dei governi e governo parlamentare. Torino: Loescher
	Mosca, G. (1887) Le constituzioni moderni. Palermo: Amenta
11	Neumann, F.L. (1974) Demokratska i autoritarna država - studije o političkoj i pravnoj teoriji. Zagreb: Naprijed
1	Neumann, F.L. (1944) Behemoth: The structure and practice of national socialism 1933-1944. New York, itd: Harper and Row
	Oakeshott, M. (1975) On human conduct. Oxford: Clarendon Press
	Pateman, C. (1979) The problem of political obligation. New York, itd: Wiley
	Pennock, R.J., Chapman, J.W., ur. (1970) Political and legal obligation. Norma, tom 12
	Pennock, R.J., Chapman, J.W., ur. (1979) Compromise in ethics, law and politics. Beograd: Nomos, 21
	Plamenatz, J. (1968) Consent, freedom and political obligation. Oxford, itd: Oxford University Press
	Platon (1970) Kriton. u: Dijalozi, Beograd, itd: Kultura
86	Platon (1957) Država. Beograd: Kultura
38	Platon (1957) Zakoni. Zagreb: Kultura
2	Platon (1977) Državnik i Sedmo pismo. Zagreb: Liber
	Platon (1977) Sedmo pismo. Zagreb: Sveučilišna naklada Liber
5	Podunavac, M.L. (1982) Politička kultura i politički odnosi. Beograd: Radnička štampa
	Polin, R. (1953) Politique et philosophie chez Thomas Hobbes. Paris
48	Poper, K.R. (1993) Otvoreno društvo i njegovi neprijatelji. Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod
	Radbruch, G. (1929) Aphorismen zur Rechtsweisheit
9	Rasel, B. (1962) Istorija zapadne filozofije. Beograd: Kosmos
3	Rawls, J.A. (1972) Theory of justice. Cambridge, MA, itd: Harvard University Press
	Riley, P. (1986) The general will before Rousseau the transformation of the divine into the civic. Princeton, NJ: Princeton University Press
18	Ruso, Ž. (1949) Društveni ugovor - o poreklu i osnovima nejednakosti među ljudima. Beograd, itd: Prosveta
1	Sharp, G. (1974) The politics of nonviolent action. Boston: Porter Sargent
	Sibinović, M.J. (1981) Zeleni oganj Sergeja Jesenjina. u: Jesenjin Sergej [ur.] Pesme, Beograd: Rad
1	Simmons, J.A. (1972) Moral principles and political obligations. Princeton, NJ: Princeton University Press
2	Spektorski, E.V. (1933) Država i njen život. Beograd: Srpska književna zadruga / SKZ
1	Stanovčić, V. (1986) Čemu se pokoravati državnoj vlasti? - uvod u razmatranje o uslovnosti i dvostranosti političke obaveze građana. Naše teme, Zagreb, br. 9, str. 13-66
	Stanovčić, V. (2001) Edmund Berk i ideologija konzervativizma. u: Berk Edmund [ur.] Razmišljanja o revoluciji u Francuskoj, Beograd: Filip Višnjić
	Stanovčić, V. (1986) Preteče ideje o vladavini prava: Platon - Aristotel - Ciceron. Arhiv za pravne i društvene nauke, br. 3-4
	Stanovčić, V. (1992) Problemi legitimnosti političke vlasti. Glas - Srpska akademija nauka i umetnosti. Odeljenje društvenih nauka, knj. 26, str. 43-117
3	Stanovčić, V. (1999) Političke ideje i religija. Beograd: Udruženje za političke nauke Jugoslavije
	Stillman, P.G. (1974) The concepts of legitimacy. Polity, vol. 7, No l
	Šalamov, V.T. (1985) Priče sa Kolime. Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod / BIGZ
	Toro, H.D. (1981) Valden - o građanskoj neposlušnosti. Beograd: Srpska književna zadruga
	Turner, F.C. (1988) Basic values: Religion, patriotism, and equality. u: Dogan Mattei [ur.] Comparing pluralist democracies: Strains on legitimacy, Boulder, CO, itd: Westview Press
2	Vračar, S.K. (1980) Radbruhovo filozofsko-pravno stanovište. u: Radbruh Gustav [ur.] Filozofija prava, Beograd: Nolit
1	Walzer, M. (1965) The revolution of the saints: A study in the origins of radical politics. Cambridge, MA, itd: Harvard University Press
	Walzer, M. (1970) Obligations: Essays on disobedience. New York, itd: Simon and Schuster
1	Warrender, H. (1957) The political philosophy of Hobbes. Oxford, itd: Oxford University Press

O članku

jezik rada: srpski
vrsta rada: naučni članak
objavljen u SCIndeksu: 02.06.2007.

Povezani članci

Nema povezanih članaka