- citati u SCIndeksu: [6]
- citati u CrossRef-u:0
- citati u Google Scholaru:[
 ]
- posete u poslednjih 30 dana:1
- preuzimanja u poslednjih 30 dana:0
|
|
|
2012, vol. 46, br. 3, str. 19-37
|
|
Uticaj valutne klauzule i deviznog kursa na stanje privrede Srbije
The impact of currency clause and exchange rate on Serbian economy
Univerzitet u Novom Sadu, Pravni fakultet, Srbija
Sažetak
U Srbiji je kao posledica dešavanja devedesetih godina postojao visok stepen nepoverenja u finansijski sistem, što se naročito ogledalo u nepoverenju u dinar kao nacionalnu valutu. Dodajnu nesigurnost kod poverilaca izazivalo je loše stanje u pravosudnom sistemu.Kao rezultat napred iznetih činjenica veliki deo poslova se obavljao u 'sivoj' zoni ili preko of-šor lokacija. Kao izlaz iz ove situacije kojim bi se umanjio stepen nepoverenja u zaključivanje poslova u Srbiji, kako kod domaćih tako i stranih rezidenata nametnula se mogućnost data Zakonom o deviznom poslovanju da dozvoli ugovaranje poslova i kreditiranja sa deviznom klauzulom iako je novčana jedinica i sredstvo plaćanja i dalje ostao dinar.Uvođenje devizne klauzule je za rezultat imalo intenziviranje poslovnih aktivnosti u Srbiji. Nažalost, negativne strane 'dolarizacije' tj. u slučaju Srbije 'evrizacije', pošto je najveći broj obaveza po kreditima, naročito građana, bio nominovan u evrima, pokazale su se i u slučaju Srbije relativno brzo. Treba istaći da kada je reč o posledicama 'dolarizacije' Srbija tu ne predstavlja nikakav izuzetak. Uvođenjem devizne klauzule u ugovore u kreditu, kao i mogućnosti plaćanja u određenim slučajevima u stranoj valuti, je u Srbiji ovakvim Zakonom o deviznom poslovanju u stvari legalizovan dvovalutni sistem. Tako da su efekti svih odluka Narodne banke Srbije značajno minimizirani. Takođe jedna od posledica ove mogućnosti je permanentna aprecijacija dinara što je imalo katastrofalne dugoročne posledice na privredni rast, zaposlenost, spoljnotrgovinski bilans i rast zaduženosti prema inostranstvu. Precenjena vrednost dinara koristila je pre svega bankama u inostranom vlasništvu, i uvoznom lobiju. Ogromne sume deviza su zahvaljujući ovakvom kursu iznesene iz zemlje. Nažalost, i velikom broju građana koji su neoprezno uzimali kredite sa deviznom klauzulom odgovara precenjeni dinar. Vlada i Narodna banka Srbije su problem nedostatka deviza rešavale dodatnim zaduživanjem u inostranstvu i emitovanjem obveznica. Rešenje problema su svakako nužna promene Zakona o deviznom poslovanju kojima bi se ukinule mogućnosti devizne klauzule kao i plaćanja u devizama. Važno je podsetiti da je Vrhovni sud Islanda nominovanje kredita u devizama proglasio nezakonitim. U radu se takođe ukazuje i na moguća rešenja za kredite koji su ranije u skladu sa važećim Zakonom nominovani u devizama.
Abstract
In nineties Serbia survived the disintegration of the former Yugoslavia, intense UN sanctions, and 1999 78 days of bombing by NATO. This has resulted in a drop in production and hyperinflation. The confidence in the national currency the dinar has been lost. In order to do business in Serbia returned to normal framework the Law on Foreign Exchange imposed the possibility of nomination the loans in foreign currencies. This prompted the business, but it meant a de facto legalization of dual currency system. The logical consequence was the high degree of dollarization. It is important to mention that the dual currency system limited the possibilities of monetary policy of the National Bank of Serbia. Dollarization after the first positive results showed their expected bad sides. Appreciation of the dinar was one of the consequences. The trade deficit and foreign debt grew. Due to the appreciation production rate remained at 40% of its 1989 level, and unemployment has risen to 27%. The benefit of the appreciation had only importers and foreign-owned banks. They take out the capital abroad. Therefore, it is necessary to make changes to the Foreign Exchange Law and abolish foreign currency clause at least for a new loans.
|
|
|
|
Reference
|
|
|
*** (2006) Zakon o deviznom poslovanju. Službeni glasnik Republike Srbije, 62
|
|
|
*** (2003-2004) Zakon o Narodnoj banci Srbije. Sl. Glasnik RS, 72/2003, 55/2004
|
|
|
*** (1978-1989) Zakon o obligacionim odnosima. Sl. List SFRJ, 29/78, 39/85, 45/89
|
|
|
*** (1993) Zakon o obligacionim odnosima. Sl. List SRJ, 31
|
|
 
|
Dimitrijević, B. (1997) Sintetičke karakteristike hiperinlacije i stabilizacije po zemljama u dvadesetom veku. Financing, 3(1): 27-39
|
|
|
Eremić, M.B., Bešević, M. (1994) Inflacija i životni standard u Jugoslaviji (u Srbiji) u periodu 1988-1993. Ekonomski anali, 38(119): 72-99
|
|
|
Hansjoerg, B., Priewe, J. (2005) Beyond the Washington consensus-macroeconomic policies for development. International Politics and Society, Bonn, 2/ str. 84
|
|
2  
|
Popov, D. (2011) Neke karakteristike ofšor poslovanja. Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad, 45(1): 39-57
|
|
|
Popov, D. (2006) Ocena poslovne klime i strane investicije. Zbornik radova Pravnog fakulteta, Novi Sad, 40(1): 165-182
|
|
|
Popov, Đ. (2010) The importance of foreign capital for economic stability of Serbia. Transition studies review, No. 4, str. 779
|
|
1
|
Popov, Đ. (2004) Privatization and foreign investment: The case of Serbia and Montenegro. Transition studies review, Wien, vol. 11, Nr. 3, str. 196-212, Springer
|
|
46
|
Stiglic, D.E. (2002) Protivrečnosti globalizacije. Beograd: SBM-x
|
|
1
|
Stiglitz, J. Capital markets and economic fluctuation in capitalist economies. European Economic Review, 36, str. 269-306
|
|
|
|
|