2016, vol. 54, iss. 1-3, pp. 111-126
|
|
Loan agreement and contemporary problems which follow it
Ugovor o kreditu i savremeni problemi koji ga prate
Udruženje banaka Srbije
Abstract
Loan agreements in Serbia recently, especially since 2009, apart from the increased nonperformance, suffer from a few common problems, identified through jurisprudence. Basic problem is the understanding of essential terms on which the fulfillment of mutual obligations and existence of the agreement depend. The very essence of understanding the currency clause in the legislation of the Republic of Serbia is its acceptance as an agreement with double nature: the nature of borrowing (loan) and the nature characteristic for FX trading (FX dealer). Through those agreements, the borrower is borrowing a certain amount of hard currency, taking into account that the borrowed funds are to be disbursed to him in RSD, because the borrower is implicitly selling the approved hard currency to his bank. Also, the borrower pays back hard currency installments by submitting the adequate amount of RSD as a price for the hard currency at the FX rate on the due day of each installment. Conscientiousness of both contractual parties, in the process of interpretation of each Loan Agreement with a currency clause, has to be taken into consideration from the perspective of the motive for selecting the concerned currency as a protection of value. Interest, different types of interestrates, their importance in contractual relationships as well as the termination and cancelation of a loan agreement reasons were also the subject of this paper, from both the currency clause and modern court practice aspect. It is very important to mention that, thanks to the regulations adopted by the National Bank of Serbia, the only currency in which a currency clause can be negotiated in Loan Agreements is the Euro, which further means that the explained legal situation loses its climax.
Sažetak
Ugovori o kreditu u Srbiji poslednjih godina, naročito od 2009. godine, pored otežane naplativosti pate od nekoliko zajedničkih problema koji su identifikovani kroz sudsku praksu. Osnovni problem među njima je razumevanje bitnih pojmova od kojih zavise kako međusobne obaveze ugovornih strana tako i opstanak ugovora. Centralno mesto, među pojmovima kojima treba dodatno razjašnjenje, pripada valutnoj klauzuli mada za potrebom dodatnog razjašnjenja za tim pojmom ne zaostaju puno ni pojmovi savesnosti ugovornih strana u tim ugovorima, referentne kamatne stope, efektine kamatne stope, osiguranja koja prate kredit. Suština razumevanja valutne klauzule u pozitivnom zakonodavstvu Republike Srbije je njeno prihvatanje u ugovorima o kreditu kao pravnog posla sa dvojnom prirodom, prirodom pozajmljivanja (kredit) i prirodom karakterističnom za trgovanje devizama (menjač). Kod ovih kredita korisnik pozajmljuje određenu količinu deviza, s tim da mu se pozajmljena suma isplaćuje u dinarima, jer ih korisnik, implicitno, prodaje banci. Takođe, korisnik ovog kredita, vraća odgovarajući iznos deviza banci ali tako što uplaćuje dinarski iznos protivvrednosti valute u koju je denominovan kredit na dan dospeća svake pojedine obročne obaveze. Savesnost ugovornih strana imala bi se, kod ovakvog tumačenja prirode ugovora o kreditu sa valutnom klauzulom, tumačiti sa aspekta motiva izbora upravo te valute koja služi kao mera zaštite vrednosti, informisanosti o rizicima kao i poslovnim očekivanjima od jednog takvog posla. Referenta kamatna stopa predstavlja cenu novca u izabranoj valuti i nju određuju spoljni faktori na koje ugovorne strane nemaju uticaja, već je uređuje bilo uređeno tržište na kome se trguje tom valutom bilo centralna emisiona banka te valute, dok je efektinva kamatna stopa prosečna cena zaduživanja na godišnjem nivou u kojoj su obuhvaćeni svi troškovi konkretnosg zaduživanja, nominalna kamatna stopa pak predstavlja cenu koštanja konkretnog pozjamljivanja ugovorene količine novca. Kamata, pojedine vrste kamate, njihov značaj kao i pojedini razlozi raskida i poništenja ugovora o kreditu, su takođe bili tema rada kako sa aspekta valutne klauzule, tako naročito sa aspekta savremene sudske prakse. Ovde je nužno napomenuti da je zahvaljujući propisima donetim od strane Narodne banke Srbije već propisano da je evro jedina valuta u kojoj je moguće ugovaranje valutne klauzule, tako da ovde izneti problem valutne klauzule gubi na aktuelnosti i sužava se na jednu stranu valutu u koju kredit može biti denominovan.
|