- citati u SCIndeksu: [10]
- citati u CrossRef-u:0
- citati u Google Scholaru:[
 ]
- posete u poslednjih 30 dana:26
- preuzimanja u poslednjih 30 dana:0
|
|
|
2010, vol. 52, br. 1, str. 172-237
|
|
Adaptivno upravljanje zaštitom i spasavanjem od poplava i bujica - prilagođavanje poplavnom riziku
Adaptive management of protection and rescue operations related to floods and torrents: Adapting to flood risk
Policijska akademija, Beograd
Ključne reči: vanredne situacije; poplave i bujice; preventivne i operativne mere zaštite i spasavanja; upravljanje rizikom od poplava; geo-topografski materijali
Sažetak
Poplave i bujice predstavljaju jednu od najvećih opasnosti po ljude i životnu sredinu i imaju značajan uticaj na društveno-ekonomski i tehničko-tehnološki razvoj i održivost prirodnih resursa. O njihovoj učestalosti govore gotovo svakodnevno elektronski mediji. Nekoliko velikih poplava u svetu, ali i na našem državnom geo-prostoru, praćene velikim materijalnim štetama i gubicima ljudskih života, uvrstile su te pojave u žižu interesovanja javnosti. Međutim, danas u svetu nema potpune zaštite od poplava i bujica. Rizik od velike vode i otkaza sistema zaštite se ne može izbeći jer su to slučajne veličine. Pored toga, ne može se dimenzionisati sistem zaštite za svaku veliku vodu. Stoga je poslednje vreme u mnogim zemljama sveta napušten stav da se poplave i bujice mogu suzbiti i kontrolisati, tj. da se protiv njih može 'boriti' i u potpunosti upravljati. S tim u vezi, u radu je prezentovan pristup adaptivnog upravljanja zaštitom i spasavanjem od poplava i bujica, tj. prilagođavanje poplavnom riziku ili princip 'živeti sa poplavama'. Naime, u radu su pored teorijskih razmatranja uzroka i posledica poplava i bujica sa geo-prostornog, tehničkog i bezbednosnog aspekta, prezentovani elementi savremenog integrisanog sistema zaštite i spasavanja od poplava i bujica koji se uklapa u nacionalnu legislativu i ekonomske mogućnosti, kao i međunarodno prihvaćene koncepte održivog razvoja. Novi koncept adaptivnog upravljanja ostvaruje se odmerenim odnosom neinvesticionih i investicionih radova i smanjenjem izloženosti stanovništva i atributa životne sredine poplavnom riziku. Na kraju rada dat je geotopografski podsetnik za tretiranu tematiku.
Abstract
Floods and torrents present one of the gravest dangers to people and the environment and seriously affect the socio-economic and technical and technological development and sustainability of natural resources. Electronic media report about their frequency almost daily. A number of large-scale floods in the world, including the territory of our country, accompanied by massive material damage and loss of human lives, have brought these phenomena into the focus of public interest. However, there is no complete protection against floods and torrents in the world of today. The risk from large quantities of water and the failure of the protection system cannot be avoided because they are accidental values. Besides, it is impossible to design the system of protection for any quantity of water. That is why many countries have lately abandoned the concept of suppressing and controlling floods and torrents, i.e. they have given up the idea of managing such phenomena. The paper therefore presents a model of adaptive managing in the protection and rescue operations related to floods and torrents, which implies adapting to the flooding risk or the principle of 'living with floods'. Namely, following some theoretical considerations related to causes and effects of floods and torrents seen from the geo-spacial, security and technical aspects, the paper presents the elements of a modern integrated system of protection and rescue in cases of floods and torrents, which complies with the national legislation and economic resources, as well as the internationally accepted concepts of sustainable development. The new concept of adaptive management is realized through well-balanced ratio of investment and non-investment activities and reducing the exposure of the population and environment to flood risk. The paper closes with a geo-topographic review related to the topic.
|
|
|
|
Reference
|
|
 
|
Anđelković, G. (2000) Poplava u slivu Jasenice u julu 1999. godine. Glasnik Srpskog geografskog društva, vol. 80, br. 2, str. 23-34
|
|
|
Avramović, V., i dr. (1984) Najveće svetske katastrofe dvadesetog veka. Kragujevac: Octopus Books Limited − Druga strana sveta
|
|
3
|
Čvorović, Z.V. (2005) Upravljanje rizicima u životnoj sredini. Beograd: Zadužbina Andrejević
|
|
1 
|
Dragićević, S., Živković, N., Ducić, V. (2007) Faktori nastanka poplava na teritoriji opštine Obrenovac. Zbornik radova PMF - Geografski institut, Beograd, br. 55, str. 39-54
|
|
|
Dragićević, S., Novković, I., Milutinović, M. (2009) Promene intenziteta erozije na teritoriji opštine Zaječar. Glasnik Srpskog geografskog društva, vol. 89, br. 4, str. 3-16
|
|
3
|
Dukić, D.Ž. (1982) Hidrologija kopna. Beograd: Naučna knjiga
|
|
2
|
Đarmati, Š.A., Jakovljević, V.R. (1996) Civilna zaštita u SR Jugoslaviji. Beograd: Studentski trg
|
|
|
Gavrilović, Lj. (1980) Klasifikacija katastrofalnih poplava u slivu Zapadne Morave. Zbornik radova Geografskog instituta 'Jovan Cvijić', knj. 32, str. 185-191
|
|
5
|
Gavrilović, L.M. (1982) Poplave u SR Srbiji u XX veku - uzroci i posledice. Beograd: Srpsko geografsko društvo, Posebna izdanja, knj. 52
|
|
|
Gavrilović, L. (1990) Katastrofalna poplava Vlasine 1988. godine. u: Naučni skup 'Geografski problemi pograničnih krajeva Srbije', Negotin, Zbornik radova, str. 113-114
|
|
1
|
Gavrilović, Z., i dr. (2009) Ostvareni rezultati borbe sa bujičnim poplavama i erozijom zemljišta, upravljanje vodnim resursima Srbije. Beograd: Institut Jaroslav Černi, str. 233-244, Naučna monografija
|
|
1
|
Ilić, A. (2009) Global spatial data infrastructure. Zbornik radova Geografskog instituta 'Jovan Cvijić', SANU, vol. 59, br. 1, str. 179-194
|
|
|
Jeftić, Lj. (1992) Specifičnosti prirode bujičnih tokova kroz analizu poplave i nesreće na Korbevačkoj reci, kod Vranjske Banje, 1975. godine. Erozija, broj 19, str. 29-34
|
|
4
|
Kostadinov, S. (2008) Bujični tokovi i erozija. Beograd: Šumarski fakultet
|
|
|
Lubenov, T., Marinov, I., Velizarova, E. (2009) Rizik od poplava - aktivnosti, pokazatelji i regionalne specifičnosti - na primeru sliva varbice u Bugarskoj. Glasnik Srpskog geografskog društva, vol. 89, br. 4, str. 75-83
|
|
1
|
Mastrjukov, S.B. (2007) Bezopasnost v črezvyčajnyh situacijah. Moskva: Izdatelskij centar Akademija
|
|
|
Milanović, A. (2006) Hidrološka prognoza velikih voda u slivu Lepenice i zaštita od poplava. Glasnik Srpskog geografskog društva, vol. 86, br. 1, str. 47-54
|
|
|
Milojković, B. (1999) Upravljanje sistemom civilne zaštite sa geo-topografskog aspekta u uslovima ugrožavanja životne sredine. Beograd: Fakultet odbrane i zaštite, Doktorska disertacija
|
|
7
|
Milojković, B. (2007) Savremeni geotopografski materijali za potrebe policije - karakteristike i način korišćenja. Bezbednost, Beograd, vol. 49, br. 4, str. 108-139
|
|
|
Milojković, B. (1998) Geo-topografski aspekt upravljanja zaštitom i spasavanjem od poplava. Zbornik radova Fakulteta odbrane i zaštite, vol. 4, str. 113-129
|
|
1
|
Miljković, L., Miladinović, S., Stepanović, M. (2009) Klizišta u Smederevskom Podunavlju. Zbornik radova Geografskog instituta 'Jovan Cvijić', SANU, vol. 59, br. 2, str. 1-16
|
|
1
|
Mladenović, B.M., Divac, B.V., Kovačević, N. (2005) Osnove za unapređenje sistema odbrane od poplava u Srbiji. u: Naučna monografija - upravljanje vodnim resursima Srbije, Beograd: Institut Jaroslav Černi, str. 29-51
|
|
1
|
Petković, S., Kostadinov, S. (2008) Savremeni pristup upravljanju rizicima od prirodnih katastrofa rezultati međunarodnog projekta 'RIMADIMA'. Beograd: Šumarski fakultet
|
|
|
Prohaska, S., Miloradović, B., Janković, D. (2005) Neki parametri režima velikih voda, značajni za sistem odbrane od poplava u Srbiji. u: Naučna monografija - upravljanje vodnim resursima Srbije, Beograd: Institut Jaroslav Černi, str. 135-149
|
|
|
Prohaska, S., i dr. (2009) Postupak za definisanje višedimenzionalnih verovatnoća pojave poplava na složenim rečnim sistemima. u: Naučna monografija - upravljanje vodnim resursima Srbije, Beograd: Institut Jaroslav Černi, str. 215-232
|
|
2
|
Prohaska, S., Ilić, A., Miloradović, B., Petković, T. (2009) Identifikacija i klasifikacija istorijskih poplava u Srbiji. Glasnik Srpskog geografskog društva, vol. 89, br. 4, str. 191-199
|
|
1
|
Ristić, R., Radić, B., Vasiljević, N. (2009) Karakteristike velikih voda na bujičnim slivovima u Srbiji. Glasnik Srpskog geografskog društva, vol. 89, br. 4, str. 161-189
|
|
6
|
Stojanović, R. (1984) Zaštita i spasavanje ljudi i materijalnih dobara u vanrednim situacijama. Beograd: Vojnoizdavački zavod
|
|
1
|
Varga, S., Mladenović, B.M. (2002) Zaštita od poplava u Srbiji - savremeni pristup. u: Upravljanje vodnim resursima Srbije, Naučna monografija, Beograd: Institut 'Jaroslav Černi'
|
|
1
|
Živković, N., Gavrilović, L. (2009) O režimu velikih voda reka Kosova i Metohije. Glasnik Srpskog geografskog društva, vol. 89, br. 4, str. 225-253
|
|
|
|
|