- citati u SCIndeksu: [4]
- citati u CrossRef-u:0
- citati u Google Scholaru:[
 ]
- posete u poslednjih 30 dana:4
- preuzimanja u poslednjih 30 dana:0
|
|
|
2010, vol. 39, br. 1-2, str. 48-71
|
|
Zelenaši - prvi kreditori zemljoradnika u Srbiji
'Zelenasi': The earliest creditors of farmers in Serbia
Keywords: zelenasi (green-fingered loan sharks); provincial shareholding banks; farmer's bill of exchange instrument; Serbia
Sažetak
Trgovačkim zakonikom iz 1860. godine, zemljoradnicima u Srbiji bila je oduzeta pasivna menična sposobnost. Zbog toga, kada se krajem XIX i početkom XX veka razvilo bankarstvo, oni nisu mogli da na legalan način dođu do ličnog meničnog kredita. Jedini kreditori zemljoradnika tada su bili zelenaši. Ohrabreni visokim zaradama, zelenaši su počeli da osnivaju akcionarske banke u unutrašnjosti zemlje. Seljacima su naplaćivali kamatu trostruko i četvorostruko višu od tada zakonom dozvoljenog maksimuma. Manija za osnivanjem sitnih palanačkih banaka pokrenula je proces usitnjavanja i raštrkanosti bankarskog kapitala u Srbiji. Ovaj proces je bio u suprotnosti sa tadašnjom evropskim procesima centralizacije i ukrupnjavanja bankarskog kapitala. Ekstremna mera uskraćivanja pasivne menične sposobnosti zemljoradnicima u Srbiji ukinuta je tek Zakonom o Privilegovanoj agrarnoj banci 1929. godine.
Abstract
Trading Code of 1860 deprived farmers in Serbia of their passive capacity to incur liability by the bill of exchange. Thus when banking started to develop in the late 19th and the early 20th century, rural peasantry in Serbia remained unable to obtain in any legal manner a personal bill of exchange credit. At that time, the sole creditors of farmers were the usurers - or 'Zelenasi' as they were colloquially called, actually translating into the 'green-fingered loan sharks'. Encouraged by their high profits, 'zelenasi' ventured into establishing shareholding banks in the provinces of the country. Farmers would be charged a triple or a four-fold interest rate higher than the maximum interest rate legally in force at that time in the country. The manic surge for founding small-scale provincial banks instigated a process of fragmentation and wide-spread dispersion of the banking capital in Serbia. This stood in contravention to all the processes of centralisation and aggregation of banking capital taking place at that time in Europe. The extreme measure of depriving farmers in Serbia of the passive capacity to incur liability by the bill of exchange was suspended only under the Law on the Privileged Agrarian Bank, passed in 1929.
|
|
|
|
Reference
|
|
|
*** (1929) Zakon o privilegovanoj agrarnoj banci. Beograd
|
|
|
*** (2005) Nesposobnost srbijanskog seljaka za menično zaduživanje. Bankarstvo, br. 11-12, str. 72-73
|
|
|
*** (1936) Naš jezik. Beograd: Leksikografsko društvo, knjiga IV
|
|
|
*** (1969) Rečnik srpskohrvatskog književog jezika. Beograd: Srpska akademija nauka i umetnosti, Knjiga IV
|
|
|
Bajkić, V. (1928) Seljački kredit. Beograd
|
|
|
Gajić, D. (1985) Nastanak i razvoj privatnog bankarstva u Srbiji do Prvog svetskog rata. Mesečni informator Udruženja bankarskih organizacija, Beograd, II, str. 27-35
|
|
3 
|
Gnjatović, D. (2009) Prva mera kreditne politike u Srbiji. Bankarstvo, vol. 38, br. 11-12, str. 40-61
|
|
2
|
Gnjatović, D. (2009) Seljačka menica u Srbiji. Ekonomika poljoprivrede, vol. 56, br. 4, str. 535-550
|
|
|
Jovanović, D. (1927) Seljačka menica. Rad, br. 21
|
|
|
Jovanović, N. (1996) Grupa za socijalnu i kulturnu akciju. Zbornik Matice srpske za istoriju, br. 53, str. 125-159
|
|
|
Jovanović, N., Isić, M. (1997) Seljak - svoj čovek. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije
|
|
14
|
Jovanović, S. (1932) Političke i pravne rasprave. Beograd, I
|
|
2
|
Komadinić, M.J. (1934) Problem seljačkih dugova. Beograd
|
|
1
|
Mrđenović, D., ur. (1988) Ustavi i vlade Kneževine Srbije, Kraljevine Srbije, Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije (1835-1941). Beograd
|
|
|
Nedeljković, M. (1907) Zaštita malog seoskog poseda. Beograd
|
|
|
Nedeljković, M. (1927) Pasivna menična sposobnost zemljoradnika s pogledom na naše buduće zakonodavstvo. Ekonomist, Beograd, str. 179-201
|
|
|
Nestorović, Đ.B. (1909) Menično pravo Kraljevine Srbije. Beograd
|
|
|
Niketić, G. (1914) Trgovački zakonik i stecišni postupak. Beograd
|
|
9
|
Petrović, J. (1930) Okućje ili zaštita zemljoradničkog minimuma. Beograd
|
|
|
Stojković, V. (1928) Poljoprivredni kredit i zemljoradnička zaduženja. Trgovinski Glasnik, 10. 9
|
|
1 
|
Subotić, D.M. (1927) Seljak i njegova pasivna menična sposobnost s obzirom na građansko i krivično-pravnu odgovornost. Beograd: Štamparija 'Sv. Sava'
|
|
|
Tucaković, M. (1896) Menično pravo. Beograd
|
|
2
|
Vučo, N. (1958) Poljoprivreda Jugoslavije 1918-1941. Beograd
|
|
|
|
|