2005, vol. 77, br. 11, str. 531-547
|
|
Novo krivično procesno zakonodavstvo u Bosni i Hercegovini
New Criminal procedural law of Bosnia and Herzegovina
Univerzitet u Novom Sadu, Pravni fakultet, Srbija
Sažetak
Tokom 2003. godine u Bosni i Hercegovini je stupilo na snagu novo krivično i krivično procesno zakonodavstvo. Ono se sastoji iz tzv "državnih" i "entitetskih" zakona. U oblasti krivičnog postupka "državni" zakon je ZKP BIH (stupio na snagu 1. marta 2003), a "entitetski": ZKP Federacije BiH. ZKP Republike Srpske (stupili na snagu 1. jula 2003) i ZKP Brčko Distrikta BiH (stupio na snagu 1. avgusta 2003). Novi zakoni su nastali pod uticajem ranijeg jugoslovenskog krivičnog procesnog zakonodavstva, iz koga je preuzet koncept i mnoga procesna rešenja, ali i pod jakim uticajem angloameričkog prava, iz koga je pored ostalog preuzeto pregovaranje tužioca i okrivljenog o krivici, unakrsno ispitivanje, izjašnjavanje o krivici, potvrđivanje optužnice i dr. Primetan je i izvestan uticaj Zakonika o krivičnom postupku SRJ (sada Srbije) iz 2001. godine (naročito u pogledu sistematike zakona koja se razlikuje od sistematike ZKP SFRJ). Zakoni sadrže i nove odredbe koje su u poslednjoj deceniji ušle u skoro sve evropske zakone o krivičnom postupku (npr. o zaštiti svedoka, o širim ovlašćenjima organa krivičnog gonjenja u slučaju posebno opasnih krivičnih dela, naročito organizovanog kriminala). Neka nova procesna rešenja su posledica promena u materijalnom krivičnom pravu (ustanovljavanje krivičnog postupka protiv pravnih lica izostavljanje privatnog tužioca), a neka posledica nastojanja da se postupak učini racionalnijim, svrsishodnijim, ekonomičnijim i efikasnijim (sažimanje broja vanrednih pravnih lekova, uvođenje postupka za izdavanje kaznenog naloga, širenje nadležnosti sudije pojedinca). U pojedinim slučajevima zakonodavac je napustio do sada prihvaćena rešenja i zamenio ih novim bez vidljivih razloga i objašnjenja (npr. izostavljanje supsidijarne tužbe i uvođenje drugog oblika kontrole nad radom javnog tužioca), itd. Zbog svega toga, novi zakoni sadrže veliki broj novih, iako ne i originalnih procesnih rešenja i ustanova. Najvažnija novina koju oni donose tiče se nove organizacije prethodnog postupka, koji više nije u nadležnosti istražnog sudije, već u nadležnosti javnog tužioca, uz sudsku kontrolu koju obavlja sudija za prethodni postupak, odnosno sudija za prethodno saslušanje. U ovom radu autor se posebno zadržava na tome pitanju, ali prikazuje i druga važnija rešenja novih zakona, uz svoju ocenu opravdanosti i vrednosti tih rešenja.
Abstract
The new criminal and criminal "procedural law" entered into force in Bosnia and Herzegovina during 2003. They consist of the "state" and "entities" law. In the field of criminal procedure the "state" law is the Law on Criminal Procedure of Bosnia and Herzegovina (which entered into force on March 1. 2003) while the "entities" laws are Law on Criminal Procedure of the Federation of Bosnia and Herzegovina, the Law on Criminal Procedure of the Republic of Srpska (which entered into force on July 1. 2003) and Law on Criminal Procedure of the Brčko District of Bosnia and Herzegovina (which entered into force on August 1. 2003). The new laws contain great number of new, although not original procedural solutions and institutions. The most important novelty, introduced by these laws, relates to the new organization of the preliminary proceedings, which are not in the competence of the investigating judge any more but in the competence of the state prosecutor under the judicial control exercised by the judge in charge for the preliminary proceedings, or the judge in charge for preliminary hearings. The author mostly deals with this issue in this paper, but elaborates also on other important issues of the new law, and evaluates their justification and their value.
|