- citati u SCIndeksu: 0
- citati u CrossRef-u:0
- citati u Google Scholaru:[
 ]
- posete u poslednjih 30 dana:16
- preuzimanja u poslednjih 30 dana:9
|
|
|
2009, vol. 51, br. 2, str. 137-156
|
|
Treba li zaboraviti Marksovu teoriju društvenog razvoja?
Should Marx's theory of social development be forgotten?
Univerzitet u Beogradu, Filozofski fakultet, Srbija
Projekat: Projekat Ministarstva nauke Republike Srbije, br. 149005: Društveni akteri i društvene promene u Srbiji 1990-2010
Ključne reči: savremeni razvojni problemi; klasične i savremene teorije razvoja; Marksova teorija društvenog razvoja; akteri društvenih promena
Keywords: contemporary social problems; classical and contemporary theories of development; Marx' theory of social development; actors of social change
Sažetak
Prva decenija 21. veka donela je ozbiljne zastoje u ekonomskom i ukupnom društvenom razvoju i u najrazvijenijim zemljama. Traga se za novim znanjima, a istovremeno oživljava interes za 'klasične' i nove teorije ekonomskog i celovitog društvenog razvoja. Bez primisli da bi jedini valjan smer traganja za odgovorom na uočene probleme savremenih društava mogao biti u 'vraćanju' ranijim 'velikim teorijama razvoja', posebno u 'vraćanju Marksu', u ovom radu se nudi jedno celovitije 'ponovno čitanje' Marksovih saznanja o 'logici' razvoja modernih društava (pretkapitalističkih kapitalističkih i 'budućih'), sa ciljem da se tim ponovnim čitanjem otklone neka dosadašnja pogrešna 'čitanja' Marksa i da se na 'radnom stolu' sociologa i drugih društvenih teoretičara ponovno nađu neka pitanja kojih je Marks bio svestan kada je, u svom vremenu, tragao za teorijskim i 'delatnim' znanjima koja omogućavaju ljudski smisleniji razvoj i transformaciju kapitalističkih društava 19. veka. U radu se nastoji dokumentovati ocena da se Marksova razmatranja 'logike' društvenog razvoja ne mogu svesti na 'ekonomizam', 'tehnološki determinizam', niti na bilo koje monokauzalno tumačenje ključnih činilaca društvenog razvoja i da je od centralnog značaja njegovo konkretno-istorijsko izučavanje procesa nastajanja, funkcionisanja i razgrađivanja 'ekonomsko-društvenih formacija', u čemu posebnu ulogu imaju društveno-specifični 'društveni akteri promena'. Ako se prihvati takav način 'ponovnog čitanja' Marksa, onda postaje jasno da Marksovu teoriju društvenog razvoja nije moguće i ne treba zaboraviti.
Abstract
The first decade of the 21st century is marked by serious drawbacks in economic and overall social development even in the most advanced countries. New knowledge is being searched for, and at the same time interest is revived in classical and new theories of development. Without attempting to present a return to the 'big', classical theories of development, including Marx's theory of social development, as the sufficient starting ground for finding solutions to contemporary problems, this paper offers a relatively comprehensive 'rereading' of some of Marx's writings. The intention is to overcome certain misinterpretations of Marx's understanding of the 'logic' of the transformation of modern (pre-capitalist, capitalist and 'future') societies and to place again on the 'working table' of sociologists and other social scientists some of the key questions that Marx confronted while studying transformations of 19th century capitalist societies. Marx's theory of social development, it is argued, cannot be reduced to 'economism', 'technological determinism', or any other form of mono-causal explanation of key factors of social development. Of crucial importance is his complex investigation of historical 'formation of societies', differences in 'logics' of 'building', functioning and 'deconstruction' of specific 'historical societies', with a particular emphasis on the role of various 'social actors' in those transformations. If this 'rereading' is accepted, it becomes evident that is impossible and unadvisable to forget Marx' theory of social development.
|
|
|
|
Reference
|
|
 
|
Altiser, L. (1975) Kako čitati Kapital. Zagreb: Centar za kulturnu djelatnost Saveza socijalističke omladine
|
|
3
|
Antonić, S. (1995) Izazovi istorijske sociologije - teotijsko-metodološki problemi proučavanja evolucije predgrađanskih društava. Beograd: Institut za političke studije
|
|
1
|
Burns, T.R., Flam, H. (1987) The shaping of social organization. Thousand Oaks, CA-London, itd: Sage Publications
|
|
|
Diamond, J. (2005) Collapse: How societies choose to fail or succeed. New York, USA: Viking Penguin Books
|
|
1
|
Dragičević, A. (1986) Vizija i zbilja - marksizam i suvremenost. Zagreb: August Cesarec
|
|
2
|
Florida, R. (2002) The rise of creative class. New York: Basic Books
|
|
9
|
Giddens, A. (1984) The constitution of society. Cambridge, itd: Polity Press
|
|
1 
|
Godelier, M. (1983) Prelazak iz jednog načina proizvodnje u drugi. Marksizam u svetu, br. 1
|
|
10
|
Kolakovski, L. (1980) Glavni tokovi marksizma. Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod / BIGZ
|
|
5
|
Kovač, B. (1988) Način proizvodnje i kritika političke ekonomije. Naše teme, Zagreb, str. 281-284
|
|
|
Kulisher, J. (1957) Opća ekonomska povijest. Zagreb: Kultura
|
|
|
Labriola, A. (1976) Materijalističko shvatanje istorije. Beograd: BIGZ
|
|
|
Lawrence, K. (1979) Principi i kritika azijskog načina proizvodnje. Marksizam u svetu, Beograd, 2
|
|
46
|
Marks, K. (1978) Kapital. Beograd: Prosveta
|
|
7
|
Marks, K. (1969) Prilog kritici političke ekonomije. Beograd: Kultura
|
|
|
Marks, K. (1972) Pisma o istorijskom materijalizmu. Beograd: BIGZ
|
|
2
|
Marx, K. (1974) Temelji slobode - osnovi kritike političke ekonomije. Zagreb: Naprijed
|
|
|
Mills, W.C. (1975) The Marxists. New York: Penguin Books
|
|
|
Nikolić, M. (1982) Osnovni rezultati razvoja savremenog marksizma. Beograd: Komunist
|
|
18
|
Popović, M.V., Ranković, M. (1981) Teorije i problemi društvenog razvoja. Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod / BIGZ
|
|
2
|
Rheingold, H. (2002) Smart mobs: The next social revolution. New York: Basic Books
|
|
2
|
Rifkin, J. (2004) The European dream: How Europe's vision of the future is quietly eclipsing the American dream. New York: Penguin
|
|
11
|
Rus, V.S., Arzenšek, V. (1984) Rad kao sudbina i kao sloboda. Zagreb: Sveučilišna naklada Liber
|
|
13
|
Schumpeter, J. (1960) Kapitalizam, socijalizam i demokratija. Beograd: Kultura
|
|
|
Stojanović, S. (1988) Od marksizma do etatizma sa ljudskim likom. Beograd: Institut društvenih nauka
|
|
|
Stojanović, S. (1976) Kako pristupiti Marksovom determinizmu. Theoria, 1-2
|
|
19
|
Tofler, A. (1983) Treći talas. Beograd: Jugoslavija
|
|
1
|
Watson, T. (2000) Sociology, work and industry. London: Routledge
|
|
|
|
|