- citati u SCIndeksu: [2]
- citati u CrossRef-u:0
- citati u Google Scholaru:[
 ]
- posete u poslednjih 30 dana:2
- preuzimanja u poslednjih 30 dana:0
|
|
|
2011, vol. 50, br. 1, str. 67-72
|
|
Typhus exanthematicus 1836. godine - u Kragujevcu (Srbija) i Filadelfiji (SAD)
Typhus exanthematicus 1836 year: In Kragujevac (Serbia) and Philadelphia (USA)
Ključne reči: epidemijski pegavi tifus; W. Gerhard; P. Louis; V. Đorđević; K. Pacek; nosologija; entitet bolesti; tifoidna groznica; tifusna groznica; Kragujevac; Filadelfija
Keywords: typhus epidemicus; Gerhard W.; Louis P.; Đorđević V.; Pacek K.; nosology; disease entity; typhoid fefer; typhus Fever; Kragujevac; Philadelphia
Sažetak
U 'prebakteriološkom periodu' razvoja svetske medicine izdvojen je pegavi tifus kao entitet. Otuda je stepen razvoja medicinske nauke uslovio konkretni način dijagnostikovanja; svakako, drukčiji od savremenog. Ovo dijagnostifikovanje je bilo na osnovu kliničkog iskustva lekara i predloženog dijagnostičkog sredstva. Godina ustanovljavanja entiteta pegavog tifusa bila je 1836., kada ga je W. Gerhard ustanovio putem obdukcione dijagnostičke procedure, o čemu je izvestio medicinsku javnost 1837. godine. Od tada, drugi lekari imaju obavezu da proceduru sprovedu i provere. Epidemijski pegavi tifus ustanovljen u Filadelfiji bio je 'laboratorijski potvrđen i epidemiološki povezan'. Razvojem medicine usledila je kasnija potvrda entiteta etiopatogenezom ili drugim savršenijim metodama. Nasuprot ovom pristupu, stoji obično, 'rutinersko dijagnostikovanje' koje je mnogo manje pouzdano. U Kragujevcu je 1836. godine bio prisutan 'tifus'. Pegavičar je bio povod tog ustanovljavanja, sudi se analizom dostupnih argumenata od 1879. do danas. Otuda je dijagnostikovanje u Miloševoj prestonici moglo da bude jedino nivoa neentiteta. Lekar u Srbiji, koji je pre prihvatio iscrpno, pa ipak, osporavano razmatranje Gerharda, bio je u prednosti da otkrije prvi entitet pegavog tifusa na njenom tlu. U Srbiji podvajanje vrsta tifusa i pri tome prepoznavanje pegavca višeg nivoa od 'klinički potvrđenog slučaja' otuda je usledilo posle Gerhard-ovog saopštenja 1837. godine. Tada, prilikom opisa neke naredne epidemijske pojave pegavog tifusa, trebalo je da bude ukazano da je primenjen isti kao Gerhard-ov način ustanovljavanja entiteta ili pouzdaniji od njega.
Abstract
As a separate clinical entity, Typhus epidemicus was defined before microbacterial diagnosis was established. At that time, the diagnosis of epidemic Typhus was made by distinctive clinical presentation and personal experience of the medical staff. Having insight into the archives from 1836 year, the occurrence of epidemic typhus was reported in Kragujevac in 1836. Epidemic typhus was defined as a separaret entity in 1836 when W. Gerhard established the disease in accordance to the clinical presentation and autopsy finding, after which he presented his findings to the public.Since then, other doctors have been obligedto carry out the whole procedure. Epidemic typhus documented in Philadelphia was 'laboratory confirmed and epidemic-related'. Owing to the development of medicine, the confirmation of this entity by means of etiopathogenesis and other modern methods followed. As opposed to this, there was a 'routine dignostics' which is less reliable. That is why the diagnostics was possible at the level of non-entity. Doctors in Sebia, who denied the considerations by Gerhard, were able to document the first entity of the epidemic typhus. The classification of typhus and its differentiation from 'clinically confirmed cases' ensued. Therefore, in every further description of epidems, the Gerhard's or some more reliable methods sholuld be applied.
|
|
|
|
Reference
|
|
 
|
Anderson, J. (2006) Typhus fever 1915. Public Health Reports, 121 (Supplement 1): 86-90
|
|
|
Arhiv Srbije (1836) Raport poručnika Popovića, komandira knjaževske pešačke gvardije o regrutima pomrlim u bolnici u Kragujevcu. original 879-910, tematski registar 351, No 299 od 26.12.1836
|
|
|
Arrizabalaga, J. (2002) Problematizing retrospective diagnosis in the history of disease. Asclepio, 54(1): 51-70
|
|
3
|
Borjanović, S. (1977) Epidemiološka studija pegavca u Srbiji i mogućnost njegove eradikacije. Beograd: Medicinski fakultet, doktorska disertacija
|
|
|
Castaneda, M.R. (1934) The antigenic relatonship between proteus X-19 and typhus rickettsia, II A study of the common antigenic factor. Journal of experimental medicine, 60(1): 119-25
|
|
|
Čukić, G. (2007) Od starog ka novom sa dr Vladanom Đorđevićem. Praxis medica, vol. 35, br. 1-2, str. 23-32
|
|
5
|
Čukić, G. (2005) Prvo ustanovljavanje entiteta pegavog tifusa na području Jugoslavije. Flogiston, br. 13, str. 53-73
|
|
|
Đorđević, T.R. (1921) Književne prilike u Srbiji za vreme prve vlade Kneza Miloša Obrenovića (1815-1839). Prilozi za KJIF, str. 36-37
|
|
23
|
Đorđević, V. (1879) Istorija srpskog vojnog saniteta / History of the Serbian medical corps. Beograd: Državna štamparija, knjiga prva: 1835-1875, Istorija srpskog vojnog saniteta za prvih 40 godina njegovog razvitka (vol. I: History of the Serbian Military Medical Corps during the first 40 years of its development)
|
|
5
|
Jeremić, R. (1935) Zdravstvene prilike u Jugoslavenskim zemljama do kraja XIX veka. Zagreb: Škola narodnog zdravlja
|
|
5
|
Kuželj, J. (1903) Sanitetski savet - rasprava o tifusu koji je vladao u okolini Čačka i lečen u Čačanskoj okružnoj bolnici u prvoj polovini 1902. godine. Srpski arhiv za celokupno lekarstvo, IX, 5, str. 253-61, 6. 299 -313, 7:344-53
|
|
1
|
Lindenmaier, E. (1876) Serbien, dessen Entwicklung und Fortschritt im Sanitats-Wesen mit Andeutungen über die gesamten Sanitatsver-haltnisse im Orient. Temisvar
|
|
|
Nansi, Ž. (2008) Iskustvo slobode. Beograd: Beogradski krug
|
|
|
Nešković, P. (1957) Pegavi tifus. Beograd: Komisija za medicinsko-naučna istraživanja
|
|
3
|
Snyder, J. (1970) Rikecije pegavca. u: Horsfall F., Tamm I. [ur.] Virusne i rikecijske infekcije čoveka, Beograd, str. 736-60
|
|
3
|
Stanojević, V. (1992) Istorija srpskog vojnog saniteta - naše ratno sanitetsko iskustvo. Beograd: VIC
|
|
33
|
Stanojević, V. (1953) Istorija medicine. Beograd - Zagreb: Medicinska knjiga
|
|
1
|
Thaller, L. (1949) Edward Jenner i vakcinacija velikih boginja - temelji medicine. Beograd: Medicinska knjiga
|
|
4
|
Todorović, K., Žarković, B. (1972) Akutne infektivne bolesti sa epidemiologijom. Beograd: Institut za stručno usavršavanje i specijalizaciju zdravstvenih radnika
|
|
|
Virchow, R. (2006) Report on the typhus epidemic in Upper Silesia. Classics in social medicine, 1(1):28-82. from: www.academia.dk
|
|
9
|
Vujević, M. (2006) Uvođenje u znanstveni rad u području društvenih znanosti. Zagreb: Školska knjiga
|
|
2
|
Vuković, Ž., Lončarević, G., Mugoša, B. (2001) Epidemiološki nadzor nad bolestima koje se preveniraju imunizacijom - priručnik 1. Podgorica: UNICEF
|
|
|
Zdrodovski, F., Golinevič, M. (1972) Učenje o rickeitsiah i rickcttsiozah. Moskva: Medicina
|
|
|
|
|