|
Školstvo i prosveta u Ibarskom Kolašinu 1918-1941
Schooling and education in Ibarski Kolašin from 1918-1941
Univerzitet u Prištini sa privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, Filozofski fakultet, Katedra za pedagogiju, Srbija
e-adresa: linamusikic@gmail.com
Projekat: Kosovo i Metohija između nacionalnog identiteta i evrointegracija (MPNTR - 47023)
Ključne reči: školstvo; prosveta; turska vlast; vek od oslobođenja; Jelena Anžujska
Keywords: education; the Turkish authorities; a century of liberation; Helen of Anjou
Sažetak
U svakom humanističkom društvu i njegovim političkim, ekonomskim, kulturnim i ostalim segmentima, školstvo je vrlo značajna poluga svekolikog razvoja i prosperiteta. Svako razmatranje obrazovno- vaspitnog sistema treba početi od osnovnih škola, jer su one oduvek predstavljale temelj institucionalnog vaspitanja i obrazovanja u svakom društvu. Ibarski Kolašin predstavljao je i predstavlja višestruko interesantnu celinu u Srbiji. To je naziv za oblast koja se prostire uz reku Ibar, na severu Kosova i Metohije i na jugu Raške oblasti. Najveće mesto u Ibarskom Kolašinu je Zubin Potok, a veća sela su: Ugljare, Zupče, Gazivode, Čečevo, Velji Breg, Brnjak, Oklace i Ribariće. To je područje na kome se održao kompaktan srpski živalj kroz srednji vek, petovekovno robovanje pod Turcima i kasnije, sve do današnjih dana. Ovaj kraj je među prvima podpao pod tursku vlast, a među zadnjima se radovao oslobođenju od okupatora. Autori su, na osnovu arhivske građe, nastojali da izvrše rekonstrukciju nastanka, razvoja i rasta školstva i prosvete na području Ibarskog Kolašina, u periodu između dva svetska rata. Rad posebno čini interesantnim činjenica da je Ibarski Kolašin dočekao oslobođenje nakon Prvog svetskog rata kao jedan od najsiromašnijih krajeva u Srbiji, odnosno Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Isto tako, obrađivati Ibarski Kolašin kao posebnu školsku i prosvetnu celinu ima smisla i zbog činjenice da je u ovom kraju radila jedna od prvih škola u periodu Nemanjića - škola pletenja i veza kraljice Jelene Anžujske. U Ibarskom Kolašinu nalazi se jedinstven manastir - Crna Rijeka, u čijem konaku je radila škola, ali se na tom mestu, istovremeno, razvijala i aktivnost prepisivanja crkvenih knjiga u tzv. prepisivačkim radionicama. U iskazanim okolnostima, neposredno nakon Prvog svetskog rata, prosvetne vlasti su morale imati dosta takta prilikom otvaranja novih škola i podizanja školskih zgrada, kako narod ne bi osetio nova opterećenja. Naprotiv, stanovništvo Ibarskog Kolašina je sa oduševljenjem dočekivalo svaku novu školu.
Abstract
In any humanist society and its political, economic, cultural and other aspects, education is very important in leveraging the whole development and prosperity. Any consideration of the educational system is started with primary schools, as they have always been the foundation of institutional education in any society. Ibarski Kolašin represents an interesting multi-unit in Serbia. This is the name for the area that stretches along the river Ibar, from north of Kosovo and Metohija to southern Raska. The greatest place in the Ibarski Kolašin is Zubin Potok, and the larger villages are Ugljare, Ujmani, Cecev, Velji Breg Bërnjak, Oklace and Ribariće. This is an area which maintained a compact Serbian population through the Middle Ages, five centuries of slavery under the Turks, and later to the present day. In fact, this region is among the first to fall into Turkish slavery, and among the last to rejoice liberation from the Nazis. The authors, based on archives, are trying to reconstruct the origin, development and growth of schooling and education in the Ibarski Kolašin in the period between the two world wars. The work seems especially interesting because of the fact that the Ibarski Kolašin welcomed relief after the First World War as one of the poorest regions in Serbia and the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes. Also, Ibarski Kolašin being a separate academic and educational unit makes sense due to the fact that there used to be one of the first schools in the period of Nemanjić dynasty - school of knitting and communications Queen Helen of Anjou in this area. A unique monastery, Black River situated in Ibaski Kolašin whose guest house was turned into a school which primarily developed the activity of copying religious books. In the circumstances stated, immediately after the First World War, the school authorities had to have a lot of tact when opening new schools and improving school buildings for the people not to feel the new load. On the contrary, the population of Ibarski Kolašin enthusiastically welcomed each new school.
|